Dalekie podróże? Uważaj na jet-lag!

Polacy coraz więcej podróżują. Coraz chętniej wyjeżdżamy w egzotyczne, dalekie zakątki świata. Zmiana stref czasowych i klimatu może jednak prowadzić do zaburzeń snu, które mogą rozregulować nasz organizm. Jak się przed tym ustrzec? Nie ma nic prostszego – stosuj przed wyjazdem melatoninę.

Co to jest jet-lag?

Z angielskiego jet lag syndrome to inaczej zespół długu czasowego czyli objawy pojawiające się w trakcie podróży, związane ze zmianą strefy czasowej. Stopień zaburzeń organizmu i objawów zależy od liczby przekraczanych stref czasowych i od kierunku podróży. Jet lag pojawia się w konsekwencji szybkiej zmiany kilku stref czasowych. Jest traktowany jako zaburzenie snu, inaczej zwany syndromem desynchronizacji czasowej. Prawdopodobieństwo jego wystąpienia zwiększa się wraz z ilością pokonywanych stref czasowych.

Do głównych objawów jet-lag zalicza się zmęczenie i trudną do zniesienia senność w ciągu dnia oraz pobudzenie w ciągu nocy. Mogą wystąpić również takie objawy jak lęk, bóle głowy, łagodne objawy depresyjne, zaburzenia łaknienia, problemy z pamięcią i koncentracją, zlewne poty, osłabienie i ogólne rozbicie.

Winne są strefy czasowe

Ziemia jest podzielona wzdłuż szerokości na wiele różnych stref czasowych. Gdy np. w Warszawie jest godzina 17.00, to w Pekinie zegar wybija północ. Upraszczając, można by powiedzieć, że strefy czasowe mają zagwarantować, że w każdym kraju w ciągu dnia będzie świecić słońce, a w nocy będzie ciemno. Problem pojawia się, gdy udajemy się w podróż samolotem, pokonując kilka stref czasowych. Biorąc pod uwagę czas zegarowy, może się zdarzyć, że wylądujemy wcześniej niż wylecieliśmy. Wewnętrzny zegar biologiczny działa w cyklu około 25 godzin i traci orientację w wyniku przestawienia czasu. Im większa jest różnica czasowa, tym więcej problemów nas spotyka. Ważną rolę odgrywa także kierunek lotu samolotem. Jeśli lecimy ze wschodu na zachód, będziemy walczyć z mniejszymi dolegliwościami niż ludzie podróżujący z zachodu na wschód. W tym ostatnim przypadku dzień się praktycznie wydłuża. Podobne zjawisko obserwuje się podczas dokonywanej dwa razy w roku zmiany czasu. Zmiana z zimowego na letni w ostatni weekend marca "kradnie” nam godzinę, co dla większości z nas jest o wiele mniej przyjemne niż zmiana w październiku, gdy "zyskujemy” godzinę. Podstawową zasadą jest to, że na godzinę różnicy czasowej powinno się zaplanować jeden dzień, żeby się przestawić. Mimo tego niektórzy z nas mają przez dłuższy czas problemy z objawami takiego zmęczenia. Zakłada się, że ma to w dużym stopniu związek z naszym indywidualnym biorytmem. Ludziom, którzy codziennie wstają i kładą się spać o tych samych porach, jetlag będzie dokuczał bardziej.

aeroplane

Kto jest narażony na jet-lag?

Jet lag częściej zdarza się u osób po 50 roku życia, a nieco rzadziej u małych dzieci, szybciej też pojawi się u ludzi przyzwyczajonych do chodzenia spać o stałej porze. Generalnie jednak może dotknąć każdego, bez względu na wiek i częstość podróżowania samolotem. Nie można się na ten syndrom „uodpornić”. Nie możemy także wyspać się „na zapas”. I chociaż objawy jet-lag mijają w ciągu kilku dni, może być dużym problemem dla osób często podróżujących, szczególnie w celach służbowych. Decydując się na daleką podróż, nie myślimy o czekających nas niedogodnościach. A przecież można się przed nimi zabezpieczyć.

Melatonina – to jest to!

Można przygotować się do lotu, by aklimatyzacja na miejscu była błyskawiczna. W dniach poprzedzających podróż należy spożywać lekkie posiłki i unikać alkoholu. Istotne znacznie profilaktyczne ma także długi sen w trakcie podróży. Wydaje się, że skuteczniejszą metodą zmniejszającą objawy zespołu jet lag jest doustne przyjmowanie preparatów z melatoniną.

Badania prowadzone w ciągu ostatnich lat nad substancjami naturalnymi w organizmie potwierdziły, że za prawidłowe występowanie faz snu i czuwania odpowiedzialna jest melatonina - hormon wydzielany przez szyszynkę w mózgu. Na poziom melatoniny wpływają silnie wszelkie przejawy życiowej nieregularności. Badania potwierdziły także, że wydzielanie melatoniny zmienia się z wiekiem - im jesteśmy starsi, tym mniej melatoniny wytwarzamy. Dzieje się tak dlatego, gdyż z wiekiem dochodzi do zwapnienia szyszynki, co z kolei powoduje mniejszą „produkcję” melatoniny. Z tego powodu osoby powyżej 80. roku życia miewają problemy ze snem – albo sypiają w dzień, a budzą się wcześnie rano. Inaczej jest w przypadku ludzi młodych (do 30. roku życia). Rzadko występuje u nich niedobór melatoniny. Problemy ze snem (bezsenność w nocy, nadmierna senność rano) są raczej spowodowane opóźnieniem szczytu wydzielania tego hormonu o kilka godzin (normalnie przypada na około 2.00 w nocy).

Melatonina odgrywa bardzo ważną rolę również wśród osób pracujących w nocy, w systemie zmianowym, a także u przemieszczających się w krótkim czasie przez strefy czasowe (biznesmeni, stewardesy, turyści…). Zaadaptowanie się do zmiany czasu wymaga jednego dnia na każde 2 godziny różnicy czasowej! Jest to związane z wydzielaniem melatoniny, zależnym od pory dnia. Dlatego warto się dobrze przygotować do podróży.

Planujesz daleką podróż – bierz melatoninę!

Wiele osób uważa, że melatonina jest środkiem nasennym i boi się jej stosowania z uwagi na ryzyko uzależnienia. Tymczasem melatonina nie wykazuje działania uzależniającego, jest środkiem zapewniającym naturalny sen, ułatwia zaśnięcie, a także redukuje ilość wybudzeń w nocy.

Trzeba pamiętać, że każdą dawkę należy dobrać indywidualnie do potrzeb. Jeżeli mamy w planie podroż z przekraczaniem strefy czasowej, skutecznym i sprawdzonym sposobem jest odpowiednie przyjmowanie melatoniny.

Dzięki melatoninie możemy cieszyć się urlopem czy podróżą już od pierwszego dnia przyjazdu!